Select another language

Iran 2014

12 mei 2014 - 4 juni 2014

 

Route: Nurduz (grens met Armenië) - Jolfa - Tabriz - Ardabil - Masuleh - Rasht - Tehran - Qom - Kashan - Abyaneh - Esfahan - Na'in - Yazd - Garmeh - Khor - Tabas - Mashad - Qashan - Bajgiran (grens met Turkmenistan)

 

Dress code 

Op onze laatste bushcamp is Armenië is het zo rustig, dat we 's ochtends alle gelegenheid hebben voor een uitgebreide douche in de buitenlucht en die laten we niet schieten, want straks in het "strenge Iran" waar privacy een haast onbekend begrip is en het dragen van een bikini bijna gelijk staat aan naaktheid zal een buitendouche geen optie meer zijn. In Iran zullen we ons moeten bedekken. Schoon en fris trek ik dan ook alvast mijn speciaal voor Iran meegebrachte kleding aan. Een wijde broek, een blouse met lange mouwen die tot over mijn billen valt en een bijpassend hoofddoekje; het sjaaltje dat ik jaren geleden afdeed en waarvan ik nooit had durven denken, dat het ooit nog weer als hoofddoekje dienst zou doen. Voor Markus zijn de kledingvoorschriften wat milder. Bijna alles is toegestaan, zolang de korte broek maar in de kast blijft. De dresscode symboliseert daarmee op treffende wijze de heersende ongelijkheid tussen mannen en vrouwen en hoewel de Iraanse overheid prat gaat op gelijke behandeling is de werkelijkheid anders. In Iran gelden talloze beperkingen maar de meeste daarvan zijn van toepassing op de vrouwen en of ik het nu leuk vind of niet, de komende weken gelden ze ook voor mij. 

 

Grens

Na de trage en eindeloze controles aan de Armeense zijde zijn de formaliteiten aan Iraanse zijde, het eerste "lastige visumland" van deze reis een makkie. Hoewel het allemaal langzaam verloopt doet niemand moeilijk en worden onze paspoorten zonder problemen afgestempeld en dat geldt ook voor het Carnet. Vrouwen zijn bij de formaliteiten alleen niet nodig. In het douanegebouwtje doen mannen zaken met mannen en wanneer de douanier ons vraagt om mee te komen voor controle van het chassisnummer doelt hij alleen op Markus want zo gauw we beide opstaan stuurt hij mij met een alleszeggend gebaar terug naar mijn stoel. Ik moet gewoon geduldig wachten totdat het mannenwerk is gedaan en dan gaat de poort open en zijn we vrij om te gaan en staan waar we willen.

 

Twee werelden

De grens tussen Iran en Armenië is niet alleen een grens tussen twee naties het is ook de grens tussen twee totaal verschillende werelden. Van het ene op het andere moment belanden we van een wereld waarin niemand een hoofddoekje draagt in een wereld waar iedereen een hoofddoekje draagt en van een wereld waarin alcohol op elke hoek van de straat te koop is in een wereld waar het streng verboden is. Het zijn grote contrasten en zelfs de natuur doet mee. Na het laatste Armeense dorpje, dat nog een oase van groen is, verandert het landschap heel abrupt. Binnen enkele kilometers rijden we in een droog woestijnachtig berglandschap en kleuren zandkleurige bergen de horizon. Alleen langs de rivier is nog wat groen te vinden. Met het landschap verandert bovendien ook de temperatuur. Reden we zo'n 50 kilometer voor de terug nog boven de sneeuwgrens, nu is heet. Het zoals we ons Iran herinneren heet, droog en oriëntaals. Dit zijn de type landen waar we van houden en het voelt een beetje als thuiskomen.

 

Waterval 

De tijdrovende grensovergangen en de onverwachte hitte hebben ons afgemat en wanneer we niet ver na de grens een bordje met het woord "waterval" zien staan slaan we onmiddellijk af. Het blijkt een goede beslissing. De weg eindigt bij een klein gezellig pleintje met een aantal winkeltjes en restaurantjes waar we die nacht ook mogen blijven slapen.  Voor de waterval zelf, die in een smalle kloof zit, moeten we nog een klein stukje naar beneden klauteren, maar de beloning is groot. Beneden wacht ons een oase van groen temidden van een wereld vol droge stoffige rotsen en hoewel uitkleden  "not done" is geeft het water dat met geweld langs een groene muur van planten en mossen naar beneden klettert voldoende spray om heerlijk af te koelen. Het is een mooie plek en dankzij de mannen van de winkeltjes, die nog tot laat blijven, wordt de avond extra gezellig. Eentje blijft zelfs slapen en over onze veiligheid hoeven we ons geen zorgen te maken gebaart hij, want woef-woef blijft ook. Overdag een grote vriendelijke lobbes, maar 's nachts zo waakzaam, dat we noodgedwongen de fles gebruiken omdat we de auto op een gegeven moment niet meer uit durven. 's Ochtends zit zijn taak er duidelijk weer op, want wanneer we heel vroeg de kloof induiken voor een stiekeme douche sukkelt hij vriendelijk achter ons aan. Eenmaal uitgekleed voelen we letterlijk en figuurlijk naakt en bang om betrapt te worden staan we om de beurt op de uitkijk, maar het is nog te vroeg. De kloof blijft verlaten en pas wanneer we fris en schoon aan de thee zitten komen de eerste bezoekers.   

 

 

Crisis

Kennen we in Europa de financiële crisis, in Iran heerst, dankzij de boycot door de VS en Europa, omdat het niet wil stoppen met zijn nucleaire programma's, een crisis van een hele andere orde. We worden er vanaf de eerste dag mee geconfronteerd en horen het voortdurend van de mensen die we ontmoeten. De valutakoers wisselt per dag, de toeristen blijven weg en alles in het land is veel duurder geworden. Zouden we zo'n 2 jaar geleden nog ongeveer 1 cent voor een litertje diesel hebben betaald op dit moment betalen we het astronomische bedrag van 13 cent en nieuwe prijsstijgingen zijn al weer aangekondigd. Voor ons nog steeds een schijntje, maar je zou hier maar wonen. Het is een prijsstijging van meer dan 1200% en dan is de valuta ook nog eens flink gezakt. Ten opzichte van 2008 krijgen voor onze Euro's maar liefst 3x zo veel Rials. Het is een moeilijke tijd voor de bevolking die wel de prijs van de producten maar niet hun salarissen in datzelfde tempo ziet stijgen. We horen het overal en spraken de mensen tijdens onze eerste reis vaak over de periode van voor de Islamitische revolutie deze keer horen we ook veel mensen praten over de periode van voor Ahmadinejad, de huidige president van het land. Veel inwoners geven hem de schuld van de problemen met het Westen en denken met weemoed terug aan betere tijden; de periode voor deze president. Ten opzichte van 7 jaar geleden is de onvrede toegenomen en meer nog dan toen zien de mensen ons als "veilige plek" om hun beklag te doen. Met een restauranteigenaar in Masuleh, een welbespraakte man die ruimt 25 jaar in Italië en Amerika heeft gewoond, hebben we een boeiend gesprek, maar wanneer de onderwerpen té politiek gevoelig worden kijkt hij voortdurend om zich heen; bang dat iemand hem hoort. Het valt ons vaker op. De jonge meisjes die we op een dag spreken, dromen van een emigratie naar Canada. Als we vragen waarom dan wijzen ze op hun hoofddoekje. "Daar hebben we vrijheid" vertellen ze ons. Vrij om wel of geen hoofddoekje te dragen, het klinkt als een onbenullige reden, maar het behelst zoveel meer. Het hoofddoekje staat voor velen symbool voor de enorme vrijheidsbeperking die de inwoners van dit land voelen en wanneer we vertellen over Europa en Nederland en soms ook over de keerzijde van onze wereld; tenslotte is het bij ons ook niet altijd rozengeur en maneschijn, krijgen we steevast het antwoord: "maar jullie hebben vrijheid". En dat is waar, een onbetaalbare luxe die we maar al te vaak voor lief nemen. Vanaf onze kampeerplek in het park in Esfahan zien we twee jongen mensen naar de struiken schuifelen; de jongen in westerse kleding en het meisje in een zwarte alles verhullende chador. Ze doen stiekem, om elkaar even alleen te spreken om misschien zelfs wel om elkaars hand vast te houden. Wanneer we nieuwsgierig in hun richting kijken gaan ze er snel vandoor. Bang om gezien te worden zelfs door ons. 

 

Wat vinden we van Iran 

Wat vinden we van Iran en wat vinden we van de mensen? Deze twee brandende vragen, die haast in één adem worden uitgesproken, worden ons bij iedere ontmoeting gesteld. Trots en eer zijn belangrijke waarden in de Iraanse cultuur en het is misschien wel daarom dat het slechte imago dat ze in het westen hebben ze zo dwars zit. Nieuwsgierig zijn de mensen daarom ook naar onze ervaringen; tenslotte kunnen zij er niets aan doen. Wanneer we uit de grond van ons hart antwoorden dat we Iran een prachtig land vinden en de mensen geweldig, dan stralen ze trots en zien we een brede glimlach. "Yes, Government is bad but people are good" is dan vaak hun reactie. En zo is het. De vriendelijkheid en gastvrijheid van de mensen is overweldigend en groter dan we waar ook ter wereld hebben ervaren. 

 

 

Tabriz

Tabriz is onze eerste grote stad in Iran en het is even wennen aan het verkeer, dat er chaotischer is dan in de landen hiervoor. Ook is het de stad van onze eerste overnachting in een openbaar park, de plek waar de Iraniërs hun vrije tijd doorbrengen en hoewel de zorgzaamheid van de mensen hartverwarmend is het ook flink wennen aan de onafgebroken stroom van aandacht. Op zoek naar een goede plek voor de nacht krijgen we hulp van een erg vriendelijke Iraanse man. Het is één van de weinige druilige dagen in het land en in de stromende regen begeleidt hij ons fietsend naar de universiteit waar we volgens ons reisgids zouden kunnen overnachten. Al gauw blijkt echter, dat de Lonely Planet er flink naast zit, want kamperen is er streng verboden, maar de man weet wel een andere plek. Er is hem geen moeite te veel en hij biedt aan ons te brengen. Oh nee, toch niet op de fiets? We voelen ons bezwaard, maar de man, die inmiddels doorweekt is lijkt er geen probleem mee te hebben. Hij stapt weer op de fiets en gebaart ons weer te volgen. Deze keer door een wirwar van steeds smaller wordende straatjes totdat we voor een klein appartementje stoppen. Hij is zijn huis en hij verontschuldigt zich, hij wil graag eerst een set droge kleren aantrekken. Natuurlijk, geen probleem en nadat we de uitnodiging om bij hem te blijven slapen hebben afgeslagen, gaat hij naar binnen. Een paar tellen later echter gaat de deur al weer open en verschijnt er een vriendelijke vrouw. In haar handen heeft ze een grote doos koekjes. Het blijkt zijn moeder en ze wil ons graag even begroeten. Zich verontschuldigend voor haar beperkte Engels reikt ze ons het doosje aan. De koekjes, die ze als een kado van vrienden heeft gekregen, zijn een specialiteit uit Kashan en ze vraagt of we ze lekker vinden. "Natuurlijk, ze zijn heerlijk" en ons antwoord tovert een grote glimlach op haar gezicht. "Dan zijn ze voor jullie", zegt ze opgelucht. Een beetje overrompeld nemen we ze van haar aan en dan gaat ze weer weg. Het zal het eerste kado zijn van vele. Niet veel later komt haar zoon terug. Helemaal strak in het pak pakt hij nu de auto en begeleidt hij ons naar het park, waar we na wat zorgzame woorden van onze begeleider en vele bedankjes van onze kant afscheid nemen, niet wetende dat dit niet de laatste keer zal zijn. Op zijn kaartje lezen we later, dat hij assistent professor in kinder- en jeugdpsychologie is. Maar dan, om een uur of 11 's avonds, na een onafgebroken stroom nieuwsgierige mensen wordt er op onze deur geklopt en horen we iemand onze namen noemen. Het is de dokter en zijn moeder en ze zijn opnieuw naar het park gekomen om nog even te vragen of alles in orde is en of ze nog niets voor ons moeten doen. We zijn sprakeloos niet wetende dat de grootste verrassing nog moet komen, want de volgende ochtend, terwijl we nog in bed liggen, klopt er opnieuw iemand op de auto en horen we opnieuw onze namen. Het is weer de dokter, die voordat hij naar zijn werk gaat, nog even langs komt om ons een vers warm broodje te brengen. Geschrokken van het feit, dat hij ons wakker heeft gemaakt wenst hij ons snel een goede reis en laat hij het broodje achter op het wiel van onze auto. Dit is gastvrijheid Iraanse stijl en het is niet de enige keer, dat mensen zoveel moeite voor ons doen. Het is hartverwarmend, maar wel wennen om zo in het middelpunt van de belangstelling te staan. Zelfs wanneer we ons teruggetrokken hebben in de auto blijven de mensen komen. Vooral onze achterdeur, die volgeplakt zit met stickers van de landen die we allemaal hebben bezocht, trekt de aandacht. Om de haverklap staan er mensen achter de auto en zelfs wanneer we al op bed liggen horen we de namen van de bijbehorende landen nog enkele keren voorbij komen. 

 

Bazaar 

Onze favoriete plek in de stad is de bazaar; het kloppen hart van bijna iedere stad en tijdens onze reis bezoeken we er meerdere. De oude vaak overdekte marktplaatsen zijn een wirwar van kleine straatjes en een smeltkroes van mensen, verkopers en handelswaar. Je kunt er krijgen wat je maar wilt, tenminste als je weet waar je moet zoeken. Soms zelfs meerdere vierkante kilometers groot zijn het voor ons opwindende doolhoven om lekker in te verdwalen. Zonder doel slenteren we van straatje naar straatje, waarbij we veel praatjes maken en af en toe wat foto's schieten. De winkeliers zijn duidelijk trots op hun kraampjes en soms wanneer we van het ene winkeltje een foto maken komt ook de buurman naar ons toe; of we dan ook een foto van hem willen maken. Natuurlijk willen we dat en vaak onder grote belangstelling van zijn collega's volgt de fotosessie. Tabriz, de eerste bazaar die we bezoeken en ook één van de grootste van het land is ingedeeld naar handelswaar. Schoenen, goud, levensmiddelen, dameskleding, mannenkleding en tapijten, ieder product heeft zijn eigen afdeling. We slenteren er uren rond en bezoeken op uitnodiging van een vriendelijke tapijtverkoper nog een lokaal theehuisje. Via een smal trapje bereiken we een kleine bovenruimte waar uitsluitend mannen gezellig zitten te keuvelen onder het genot van een kopje dampende thee of een borrelende waterpijp. Het is er snikheet en als enige vrouw voelt het wat ongemakkelijk. De mannen daarentegen schijnen er geen probleem mee te hebben en vinden het een eer om op de foto te komen. Naast Tabriz bezoeken we nog de bazaars van Ardabil, Kashan, Esfahan, Yazd en Mashad allemaal hebben ze hun eigen charme en hun eigen ambachten. Is in Tabriz het knopen van de wereldberoemde Perzische tapijten de belangrijkste ambacht in Esfahan zijn het koperslagers die onder het toezicht ook van de geïnteresseerde voorbijganger de mooiste vazen, borden of andere voorwerpen voorzien van de ingewikkelde motieven. De kleinere bazaars van Ardabil en Kashan zijn wat rommeliger en het assortiment is wat eenzijdiger maar ze zijn ook intiemer en het zijn vooral de leuke contacten met de lokale verkopers die een bezoekje aan deze bazaars tot een leuke belevenis maken. Verschillend zijn ook de openingstijden. Zijn de bazaars in het koelere noorden de hele dag geopend. in het snikhete zuiden gaat ze tussen de middag voor enkele uren dicht het verandert de bazaar in een serie donkere overdekte straatjes vol gesloten rolluiken. In Kashan wachten we het einde van de siesta af in een oude karavanserai waar de vriendelijke tapijtverkoper er ook een theehuisje op na houdt. Het oude gebouw is nog in originele staat en het lijkt alsof de tijd er heeft stilgestaan.

 

 

 

Kaspische zee  

Ons beeld van Iran als een heet droog land verandert wanneer we vanuit Tabriz richting de Kaspische zee rijden. Nadat we de bergen verlaten wordt het landschap vlakker en groener rijden we al snel langs eindeloze rijstterrassen en uitgestrekte theeplantages. De omgeving, de waterbuffels langs de weg en de vrouwen die voorovergebogen op de rijstvelden aan het werk zijn; het is zoals we het kennen van Zuidoost Azië en het voelt alsof we een andere wereld binnengereden zijn. Van de zee zelf zien we niet veel. Die ligt verscholen en achter de vele rijstvelden en wanneer we horen, dat het op de meeste plaatsen verboden is om te zwemmen en vrouwen helemaal nergens in zwemkleding het water in mogen laten we de kust voor wat het is en rijden we terug de bergen in. Het blijft een wonderlijke tweedeling, die gescheiden levens van de mannen en vrouwen. Een paar dagen eerder bij een dorpje met hete bronnen was het hetzelfde verhaal. Na wat aanwijzingen vinden we een groot nieuw complex waar de gasten kunnen baden in het hete bronwater. Tenminste, de mannelijke gasten, zo waarschuwt onze begeleider nog even. De vrouwen mogen alleen naar het publieke bad in het centrum van het stadje, en wat we van zijn advies meekregen is het daar niet erg schoon en komt het water daar ook niet van één van de hete bronnen. Die luxe is blijkbaar alleen voor de mannen. 

 

Picknick 

Vanuit de kust rijden we terug de bergen in en bezoeken we Masuleh; een klein authentiek dorpje, dat zo steil tegen een bergwand aan gebouwd is, dat het dak van het ene huisje de weg naar het andere huisje is. Het is weer zo'n wonderlijke plek, maar we zijn even vergeten rekening te houden met de vrijdag, de wekelijkse vrije dag van de Iraniërs. Het stadje is overladen met dagjesmensen. Het is er vreselijk druk en dat geldt ook voor de vele picknickplaatsjes langs de weg. Het is een grappig fenomeen. Picknicken is hét favoriete uitstapje van de Iraniër en bepakt en bezakt met dekens, etenswaren en wat serviesgoed strijken ze neer op elke willekeurige plek die ze kunnen vinden. In de steden is dit bij voorkeur in de grote parken, maar op het platteland kan het overal zijn. Op de meest onverwachte plaatsen komen we ze tegen. Gewoon langs de weg of zelfs op de stoep; uren zoeken naar een mooi plekje doen ze klaarblijkelijk niet. Ze gaan gewoon zitten op het eerste de beste schaduwrijke plekje dat ze kunnen vinden. Het grote voordeel is wel, dat men er ook niet raar van op kijkt wanneer wij zomaar ergens staan te kamperen. 

 

 

Voorproefje Iraanse gezelligheid  

Op de terugweg vanaf Masuleh stoppen we bij een mooie maar drukke picknickplek met echte boomhutten. Het ziet er gezellig uit en wanneer straks de dagjesmensen allemaal naar huis gaan, zo hopen we, hebben we de plek de rest van het weekend voor onszelf. Wanneer we het terrein oprijden zijn we natuurlijk weer de attractie van de dag en het duurt niet lang of het eerste contact is weer gelegd. Het is een Iraniër die op vakantie is in eigen land, maar normaal gesproken woont en werkt in Nederland. Verrast als hij was een auto met Nederlands kenteken te zien spreekt hij ons in onze eigen taal aan. Wat een verademing gewoon eens heel snel en makkelijk communiceren. Dat is lang geleden. We maken kennis en vragen de man voor ons te tolken. We hebben al een paar dagen niet gedoucht en volgens ons hebben enkele hutjes een douche. Misschien mogen we die tegen betaling gebruiken. Hij gaat ons verhaal overbrengen bij de beheerder, maar het blijkt lastiger dan gedacht. Meestal gaan alle deuren voor ons open, maar de beheerder hier wil de hoofdprijs. Het is een rare snuiter en de Iraanse man die ons helpt voelt zich een beetje opgelaten. Waarom komen we niet met hem mee naar huis. We mogen er net zo lang blijven als we willen en hij zou het geweldig vinden. Het is een genereus aanbod, maar eigenlijk willen graag blijven waar we zijn. We slaan het aanbod af en leggen ons neer bij het gebrek aan een mogelijkheid om te wassen. Wie weet hebben we morgen genoeg privacy om ons bij de auto te douchen. We zullen zien, maar dan ineens binnen no-time dient er zich een andere oplossing aan. Naast de boomhutten zijn er ook kleine vakantiehuisjes en wanneer één van de families geïnteresseerd komt kennismaken is een douche snel geregeld. De Nederlandsprekende Iraniër vertaalt onze vraag en de moeder van de familie stelt direct haar huisje voor ons open en een douche is niet het enige dat ze met ons deelt. Het is een gezellige familie en het klikt zo goed, dat we ook de rest van de avond met ze doorbrengen. In kleermakerszit met z'n allen rondom een groot picknickkleed wordt het een lange en gezellige avond die we de dag er op herhalen. Wanneer we afscheid nemen nodigen ze ons uit bij hun thuis en daar waar we tot nu toe alle uitnodigingen hebben afgeslagen nemen we deze aan. We spreken af voor de volgende avond.  

 

Wonderbaarlijke zoektocht

Na een heerlijke luie rustdag vertrekken aan het einde van de middag richting Rasht. Hoe we het huis van Abi moeten vinden is ons op dat moment nog een raadsel aangezien het adres, dat we hebben gekregen alleen in het Perzisch is. Niet is staat om het te lezen laat staan om het uit te leggen aan een onbekende houden we de eerste de beste taxichauffeur aan en drukken hem het papiertje onder de neus. In eerste instantie lijkt hij niet zo heel veel zin in een nieuw ritje, maar na wat overredingskracht van Markus, neemt hij het briefje aan en rijdt hij voor ons uit. Als het zo makkelijk gaat? Veel sneller dan verwacht staan we voor het goede huis, maar de grootste verrassing moet dan nog komen. De man weigert om, voor ons op dat moment nog onbekende redenen, geld van ons aan te nemen en wanneer Maryam, de moeder van de familie buiten komt, volgt een verbazend familiaire begroeting. Sterker nog, binnen duikt de man gelijk de koelkast in en pakt zich wat te drinken. Iraniërs zijn bijzonder gastvrij, maar dit gaat wel heel erg ver. Wanneer we even later gezellig met z'n allen aan de thee zitten gooien we een balletje op en dan valt het kwartje. De taxichauffeur blijkt de oom van het gezin. Dat kan toch geen toeval zijn. Van alle mensen uit een stad van ruim 600.000 inwoners treffen we uitgerekend een familielid. Allemaal zijn we verbijsterd door de omstandigheden en het verhaal van onze wonderbaarlijke zoektocht wordt de komende uren nog vaak verteld. 

 

 

  

Logeren bij een Iraans gezin
De avond bij de familie van Abi is er eentje om niet te vergeten. Iedereen wil ons graag ontmoeten en terwijl de avond vordert komen er steeds meer familieleden op visite. Uiteindelijk zijn we met z'n elven wanneer we tegen een uur of 10 's avonds aanschuiven aan een rijkelijk gedekte tafel. Maryam, de moeder van het gezin heeft maar liefst 4 uur in de keuken gestaan voor een voortreffelijke maaltijd. Het is een geweldige avond en de liefde en gastvrijheid die we ervaren is overweldigend. Slapen in de auto is dan ook niet de bedoeling. Terwijl we onze spullen uit de auto halen wordt één van de kamers omgebouwd naar een comfortabele logeerkamer. Op de grond liggen de dikste dekens die ze hebben en bovenop brandschone lakens. Bedden zijn er in het hele huis niet aanwezig. Iedereen slaapt hier op de grond en vaak ook nog met een heleboel mensen in dezelfde kamer. Op slechts 3 mensen na, blijft het gehele gezelschap slapen en dat is dan ook geen enkel probleem. De vader van het gezin is bakker en omdat hij weer vroeg op moet ligt hij tegen de tijd dat we op bed gaan al een paar uurtjes te slapen. Weliswaar in een andere kamer, maar gewoon op de grond terwijl de hele familie met een hoop kabaal voortdurend de kamer in en uit loopt. Tijdens het korte inkijkje in het Iraanse familieleven valt het ons op hoe verscheurd de samenleving is. Buiten geldt de last van de door de overheid opgelegde regels, maar binnen zijn ze vrij om te doen wat ze willen. De aanwezigheid van Markus, een vreemde man, is voor de vrouwen geen probleem want zo gauw ze binnen zijn gaan alle hoofddoekjes af en is iedereen zichzelf. De ingebeitelde angst voor het verstikkende regime wordt weer even heel prominent wanneer we uit dank voor alle goede zorgen een paar cadeautjes uit de auto willen halen. Binnen de relaxte sfeer van het gezin vergeet ik helemaal mijn hoofddoekje, maar Abi valt het op. Hij schrikt wanneer hij het merkt en komt me snel achterna met mijn sjaal in zijn hand. "Problem", zegt ie wanneer hij me het overhandigd".

 

Cadeaus en nog meer cadeaus

Ondanks de harde ondergrond hebben we een verrassend goede nacht en wanneer we opstaan gaan de goede zorgen gewoon verder. In de woonkamer treffen we een rijkelijk gedekte ontbijttafel aan en hoewel het al laat is, is bijna de hele familie nog compleet. Alleen de vader van het gezin is al naar zijn werk, maar de rest blijft totdat we vertrekken. Abi en zijn zwager gaan gewoon wat later naar het werk en hun dochter en kleindochter die nog naar school gaan of studeren slaan gewoon een paar uurtjes over. Iets later die ochtend nadat het ontbijt naadloos is overgegaan in thee met wat lekkers komt tot slot ook nog een tante en een nichtje voorbij. Ze waren er ook tijdens de picknick in de bergen en willen nog even afscheid nemen. Het voelt heel speciaal om zo als eregasten te worden verwend en dan krijgen we bij het afscheid ook nog een heleboel cadeaus. Markus krijgt een polo shirt en ik twee kussenslopen en een mooie pennenset. Dankbaar en blij om iets terug te kunnen doen voor dit lieve gezin geeft Markus bij het afscheid een van zijn vishengels weg. De vader van het gezin vist heel graag en zo'n hengel heeft hij nog niet eerder gehad. Zijn zoon is verrukt en samen met Markus prepareren ze de hengel. Daarna krijgt hij een mooi plaatsje op het aquarium tot de vader die avond thuis komt. In tegenstelling tot zijn uitbundige vrouw en kinderen is de vader een hele stille rustige man. Het is jammer, dat we zijn reactie nooit zullen zien.  

 

Tehran
De meeste grote steden hebben wel iets aantrekkelijks, maar Tehran niet. De hoofdstad van Iran is niet veel meer dan één grote verkeersopstopping. Een vieze bruinige smog maakt de lucht heiig en om van de ene kant van de stad naar de andere te komen zijn we langer onderweg dan van Bellingwolde naar Zwolle. We hadden de stad graag overgeslagen, maar een noodzakelijk bezoek aan de Turkmeense ambassade verplicht ons tot tenminste één nachtje in de stad en omdat in het drukke verkeer iedere kilometer er eentje teveel is strijken we de neer in een zijstraatje om de hoek bij de ambassade. File-geparkeerd en zonder enige faciliteiten ervaren we onze eerste streetcamp en hij valt ons niet tegen. De ambassade ligt in een nette buurt met mooie appartementen waar het 's avonds verrassend rustig is en zelfs qua privacy mogen we niet klagen. Natuurlijk trekken we de aandacht en zijn er wel weer een paar mensen die een praatje komen maken, maar daarna laten ze ons met rust. Gastvrij als de Iraniërs zijn krijgen we ook hier weer een verrassing, zomaar van een wildvreemde. Deze keer zijn het lekkere zoete broodjes en 's ochtends komt één van de bewoners van de flat ons nog even vragen of alles in orde is en wanneer we ook maar iets nodig hebben, zo drukt hij ons op het hart, doen moeten gewoon even aanbellen bij nummer 3. Daarna verdwijnt hij weer in het portiek. Een paar tellen later zijn we bij de ambassade waar de visumaanvraag niets voorstelt. We leveren het setje papieren in en klaar is kees. Over 5 dagen liggen onze visa klaar in Mashad belooft de vriendelijke medewerker. Zou het echt zo makkelijk gaan? Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn. We zullen zien.  

 

 

Qom  
Thuisstad van het indrukwekkende mausoleum van Fatima en met bijna evenveel Koranscholen als restaurantjes is Qom het "vaticaan" voor de sjiitische moslims. Duizenden Islamitische studenten van over de gehele wereld en ruim 20 miljoen bezoekers waarvan zo'n 16 miljoen bedevaartgangers overspoelen jaarlijks Iraans tweede heilige stad, dat gerund door de clericks en de ayatollahs ook Iraans meest conservatieve stad is. In Qom gaan alle vrouwen verborgen onder een chador en dat is niet vrijwillig zoals een jong meisje bij de plaatselijke snackbar laat doorschemeren. Het fascinerende straatbeeld is een mix van westers geklede mannen, vrouwen verstopt onder zwierige chadors, bebaarde clericks in lange beige jurken met doorschijnende zwarte overjas, witte tulband en studieboeken onder hun arm en Arabische bedevaartgangers in lange witte gewaden met Arafat hoofddoek. Zelfs in mijn Iraanse outfit val ik nog flink uit de toon en even stiekem het mausoleum insluipen onmogelijk. Nog ver voor de ingang merkt de bewaking ons al op en worden we keuring naar het kantoortje begeleid waar één van de koranstudenten wordt opgetrommeld om ons te begeleiden. Zogenaamd om ons wegwijs te maken, maar natuurlijk ook om te voorkomen, dat we stiekem in de uitsluitend voor de moslims gestemde ruimtes komen en om in de gaten te houden of ik mijn geleende chador, die binnen de muren van het complex ook voor mij verplicht is, nog wel goed om me heen heb. Het is een fascinerend bezoek in alle opzichten. De uitbundig versierde gebouwen, de gouden koepels en de prachtige mozaïeken zijn een lust voor het oog, de toegewijde moslims imponerend en de lezing over de Islam boeiend. Onze begeleider vertelt veel over zijn religie en straat open voor een heleboel, zelfs enkele kritische maar voorzichtig geformuleerde vragen, van onze kant. 

 

Kamperen in het park 

Qom wordt onze zoveelste "parkovernachting" en net als alle andere weer eentje om niet te vergeten. In de hoop op wat privacy parkeren we, na een oriënterend rondje, op een parkeerterrein in een uithoek van het park. Het ziet er verlaten uit en even denken we een avondje voor onszelf te hebben, maar die droom valt al snel in duigen wanneer na een paar minuten de eerste bezoeker zich al weer meldt. Het is een vader met een paar kleine kinderen. Na de gebruikelijke vragen "waar komen we vandaan?", "wat vinden we van Iran?" en "hebben we ook kinderen?", verdwijnt de man om niet veel later terug te komen met zijn oudste dochter en kort daarop, voor de derde keer, met een hele groep vrouwen en iedere keer opnieuw nodigt hij ons uit om bij hem thuis te slapen. Het is de eerste van een lange rij bezoekers. De parkeerplaats, die later die avond het startpunt vormt van de wandeltraining voor ouderen, is veel drukker dan verwacht en vanaf 5 uur 's middags tot 11 uur 's avonds hebben we geen moment voor onszelf. Jongeren, militairen, politieagenten, sportende ouderen, taxichauffeurs, gezinnen; de ene na de andere komt voorbij. Allemaal met dezelfde vragen en allemaal met dezelfde gastvrije uitnodigingen. Het is vermoeiend en hartverwarmend tegelijk. Toch kost het ons na enkele uren moeite om vriendelijk en enthousiast te blijven. Maar dan komt opeens één van de bezoekers terug met een maaltijd. Verdeeld over twee borden krijgen we een aantal nog warme en gelukkig ook vegetarische schnitzels, gewassen komkommers en tomaten en vers fruit. Het is niet ons eerste cadeau van de avond, want eerder kregen we ook al een grote brok natuurzout en een paar gebakjes, maar wel erg welkom want door alle aandacht was het eten er bij ingeschoten. 

 

 

Verrassend Kashan 

Volgens onze reisgids zou Kashan wel eens de verrassing van Iran kunnen worden en in zekere zin hebben ze gelijk. Het provincie stadje is heerlijk rustig, de beroemde kokosmakronen om je vingers bij af te likken, de bazaar één van de gezelligste en de historische huizen prachtig. Anderzijds is het ook de plek waar een paar brutale kinderen een paar van onze moeizaam vergaarde landenstickers van de auto peuteren, waar we voor het eerst, naar verhouding, veel entreegeld voor bezienswaardigheden moeten betalen en waar soldaten ons weerhouden het nabij gelegen zoutmeer te bezoeken. Zogenaamd voor onze eigen veiligheid, maar stiekem om de lokale economie te steunen want, zo ontdekken we later, met een lokale gids was het wel mogelijk geweest. Ja, ja.

Abyaneh  

Verscholen in de bergen, op een verkoelende hoogte van 2100 meter en uit het zicht van de verstikkende controle van de autoriteiten ligt Abyaneh. De huizen in het authentieke dorpje zijn opgetrokken uit zandsteen en hebben dezelfde kleuren als de omgeving. Het is alsof de tijd er heeft stilgestaan. De huisjes zijn klein en eenvoudig en de mannen en vrouwen, gekleed in kleurrijke traditionele kleding, leven in harmonie met en van de natuur. Omringd door een kurkdroog landschap is Abyaneh groene "fruit-oase". Het kleine dorpje staat vol met alle mogelijke fruitbomen en overal in het dorpje bieden oude vrouwtjes boterhamzakjes met zelf gedroogd fruit aan. Zelfs zonder bijzondere ontmoeting zou Ayaneh een plek zijn om niet te vergeten.

 

 

   

Picknick om nooit te vergeten  

Het is altijd leuk om andere reizigers te ontmoeten, maar wanneer het klikt groeit een korte ontmoeting al snel uit tot een gezellige avond en soms zelfs tot een paar gezellige dagen. Wanneer we de parkeerplaats oprijden valt ons oog op de Franse camper en op de imponerende stickers met de landkaarten van Azië en Zuid-Amerika. Het zijn Sébastien en Isabelle en samen met hun twee kinderen Léa en Armand zijn ze, na bijna 2 jaar reizen, nu onderweg naar huis. Het is een leuk gezin en Armand een jochie om op te vreten. Het hyperactieve jongetje is al snel dikke vriendjes met Markus en 's ochtends staat hij gezellig op ons opstapje naast de auto om Markus te helpen met pannenkoeken bakken. Het is een leuk begin van de dag waarin we van de ene gezellige maaltijd in de andere rollen. Hadi, de manager van het naastgelegen museum, is ook helemaal weg van onze kleine vriend en al snel niet meer bij ons weg te slaan. Hij vindt het zelfs zo gezellig, dat hij de werkzaamheden in het museum over laat aan zijn collega en ons de hele dag voorziet van thee, vers fruit en salade en geleidelijk ontstaat het idee van een gezamenlijke picknick. Terwijl ik mij na een paar dagen eindelijk weer eens kan opfrissen in het oude openbare badhuis van het dorpje maakt Markus een praatje met één van de bewoners die ons uitnodigt om later in de middag met zijn gezin thee te gaan drinken bij een bron op de heuvel aan de overkant van het dorp. Een voorstel, dat al snel uitgroeit tot een heuse picknick wanneer de manager van het hotel verse vis blijkt te kunnen regelen. Met nog een paar uur te gaan is iedereen in de weer met de voorbereidingen. Markus maakt samen met de manager en Armand, die perse wil helpen, de vissen schoon, Isabelle maakt een lekker sausje en bakt verse cupcakes en de twee gezinnen uit het dorp zorgen voor thee, chocolade, gedroogd fruit en verse meloenen. Het wordt een picknick om nooit te vergeten. Twee lokale families in traditionele kledij, Hadi, het Franse gezin en wij. Het is een bont gezelschap dat zich bepakt en bezakt naar de bron begeeft, en het mooiste van alles; er heerst een sfeer van volledige gelijkheid. Geen gast-gastheer, geen toerist-bezienswaardigheid, geen arm-rijk, geen traditioneel-modern en geen wij-zij. De prachtige wandeling, de overheerlijke picknick en de boeiende gesprekken. Het is een groot succes dankzij onze gezamenlijke inspanningen en voor ons allemaal, lokaal of toerist, is het een hele speciale ervaring; een gevoel dat we bovendien zonder schroom tegen elkaar uitspreken. Pas na zonsondergang zijn we terug in het dorp waar de magische avond voor de mannen nog een klein vervolg krijgt in de hammam, het openbare badhuis, dat 's ochtends voor de vrouwen en 's avonds voor de mannen is. De volgende ochtend nemen we afscheid van een aantal bijzondere mensen die 24 uur geleden nog volslagen vreemden voor ons waren. Het Franse gezin gaat verder met als eindbestemming Frankrijk, waar ze na 2 jaar weer hun gewone leven proberen op te pakken, Abi gaat na het afscheid, dat hem zichtbaar emotioneert, terug naar het museum waar hij nodig weer aan de slag moet, het lokale gezin, in wiens eenvoudige maar opmerkelijke woning we samen nog een kopje thee drinken, gaat door met de plannen voor hun winkeltje en wij reizen verder. Op weg naar nieuwe avonturen en bijzondere ontmoetingen. Hopelijk komen er nog vele, maar deze zullen we ons altijd blijven herinneren. Dat dat niet alleen voor ons geldt vernemen we een weekje later in Yazd waar een Belgische motorrijdster, onze auto herkent van het visitekaartje dat de familie in Abyaneh haar met trots had laten zien nadat ze haar hadden verteld van het bijzondere uitje. 
    

De keerzijde

De aanhoudende stroom lieve mensen, de vele belangeloze uitnodigen en zelfs de cadeaus ten spijt kleeft aan de overnachtingen in het park kleeft ook een groot nadeel; het totale gebrek aan privacy. Na twee weken is bij mij dan ook het punt bereikt, dat ik al die aandacht een beetje beu ben en smacht naar een dag zonder mensen. Naar omstandigheden echter lijkt deze wens een Utopie want in Esfahan, waar we aankomen op de wekelijkse vrije dag van de Iraniërs is het afgeladen vol. We zoeken daarom maar een plekje in de verste uithoek die we kunnen vinden en maken vooral geen oogcontact. Het houdt wonder boven wonder de meeste mensen op afstand, maar een enkeling komt toch en de bewaking van het park maakt het helemaal bont. Omdat ze het maar niets vinden, dat we helemaal in een uithoek opgesteld staan komen ze om de haverklap voorbij om ons te bewegen voor hun kantoortje te gaan staan. Dacht het dus niet. Als haringen in een ton een plekje tussen de andere tentjes zoeken is niet ons idee van een goede plek met een beetje privacy. De bewaking echter zint het maar niets, dat we niet op commando gehoorzamen en komen ons tot in de treuren lastig vallen met hetzelfde gezeur. Zelfs wanneer we op bed liggen staan ze nog op de deur te kloppen en ons te roepen. Tot 2x toe worden we er wakker van en de volgende ochtend proberen ze het nogmaals. We houden ons maar wijselijk stil totdat ze keer op keer afdruipen, maar ons geduld is op. Later die ochtend wanneer ze voor de zoveelste keer proberen om ons op andere gedachten te brengen maken we ze duidelijk, dat we het gezeur zat zijn, dat we blijven staan waar we staan, of ze dat nu leuk vinden op niet en dat we privacy willen. Hoewel we moeite doen om het zo vriendelijk mogelijk te brengen is onze irritatie voelbaar. Vooral de vrouw is duidelijk verbolgen over onze afwijzing, maar het heeft wel het juiste effect. Wanneer de laatste lokale Iraniërs hun tentjes hebben ingepakt hebben we "ons hoekje" helemaal voor onszelf en de beheerders; die laten zich tot de avond niet meer zien. Heerlijk, hier waren we echt aan toe. Helemaal opgekikkerd kunnen we weer oprecht dankbaar zijn voor het initiatief dat de manager van het museum in Na'in de volgende dag zomaar neemt wanneer hij trots een prettige kampeerplek voor ons ritselt bij het plaatselijke hotel. Helemaal gratis en voor niets zelfs en we mogen ons er ook nog douchen. Of voor de heerlijke vegetarische snack die een vreemde man ons zomaar in onze handen drukt wanneer we 's avonds in Yazd op een bankje zitten. Hij had ze voor zijn gezin gekocht, maar wanneer hij ons ziet zitten geeft hij er spontaan eentje weg. 

 

 

Silk Road Hotel 
Vanuit Na'in trekken we nog iets verder naar het zuiden en slaat de hitte van de woestijn genadeloos toe. In de auto loopt de temperatuur voor het eerst deze reis op tot ruim boven de veertig graden. Het zijn omstandigheden waar we duidelijk nog niet aan gewend zijn. Wanneer we Yazd bereiken is het nog redelijk vroeg, maar de hitte heeft ons uitgeschakeld. Niet in staat tot nog enige activiteit doen we zoals de lokale bewoners doen. We kruipen in ons hol, het gezellige binnenplaatsje van het comfortabele Silk Road Hotel, waar we voor een schijntje mogen kamperen, en komen er pas na zonsondergang weer uit. Buiten is het inmiddels een stuk aangenamer en met ons is ook de rest van het stadje weer tot leven gekomen. Alle winkeltjes zijn weer open en in het eerder nog uitgestorven stadje is het een drukte van jewelste. Het is een prettige ritme en ook de volgende dag verschansen we ons op het heetst van de dag samen met nog een heleboel andere reizigers op de grote met Perzische kleden gestoffeerde bankjes naast verkoelende ventilatoren. Het is een geweldige plek met bovendien heerlijk eten en in werkelijkheid nog beter dan in onze herinneringen. 

 

Opgesloten in de woestijn  

Het is verbazend hoe snel een lichaam zich aanpast aan nieuwe omstandigheden want wanneer we na bijna twee dagen luieren de boel weer oppakken kunnen we de hitte al een stuk beter verdragen en dat is maar goed ook want voor ons ligt een route van ruim 1000 kilometer door één van de heetste woestijnen op aarde. Gelukkig voor ons is het nog maar voorjaar. Terwijl het ene voorjaarswervelwindje na de andere zoveel zand doet opwaaien, dat het ons regelmatig het zicht ontneemt en fatamorganas onze verbeelding tarten rijden we steeds dieper de woestijn in en verandert de omgeving voortdurend. Rijden we het ene moment nog over een stenige vlakte het andere passeren we mooie zandduinen, uitgestrekte zandvlaktes met kleine struikjes of een groot opgedroogd zoutmeer waarvan de gescheurde grijs-witte oppervlakte verraadt dat er ooit water heeft gestaan. De landschappen zijn even magisch als meedogenloos en ondanks de eindeloze ruimte zorgen de hitte en het stof waaraan niet te ontsnappen valt voor een beklemmend gevoel. 

 

  

Paradijsjes in de woestijn 

Garmeh, de oude oase in het hart van de woestijn, dat eens een belangrijke halte op de zijderoute was is nog steeds een paradijs voor verhitte reizigers. Het kleine 1600-jaar oude dorpje aan de voet van de bergen is een oase zoals je je een oase voorstelt; kleine vooral lemen huisjes vaak enkele honderden jaren oud, meer dan 25 verschillende soorten dadelpalmen, granaatappelbomen en een natuurlijke bron. Als we na een lange reisdag aankomen bij het 265 jaar oude kleistenen huis, waar een Tehraanse kunstenaar een authentieke guesthouse runt, voelt het alsof we zijn aangekomen in een klein paradijsje. Garmeh overtreft zelf het meest romantische beeld, dat we van een oase hadden. Terwijl in de lemen kraal voor het huisje twee kamelen en een kudde geiten tevreden knabbelen aan plukjes hooi, liggen binnen enkele toeristen onderuitgezakt op kleurrijke Perzische tapijten en zachte kussens terwijl een zacht briesje zorgt voor een beetje verkoeling in de halfopen ruimte. De volgende ochtend, nog voordat de zon de aarde weer heeft opgewarmd spreiden we ons picknickkleed uit op een mooi plekje voor een gezond fruit-ontbijt.  

Onze tweede woestijnnacht is de verrassing mogelijk nog groter. Met het vooruitzicht van een onbeschut nachtje midden in de woestijn beginnen we vanaf Tabas goed om ons heen te kijken voor een geschikte slaapplek. En dan opeens passeren we een groot bord met daarop afgebeeld een mooie kloof met palmbomen en een waterval. Eronder staat een kleine pijl die overduidelijk naar links wijst. Het zal toch niet...? Als 2 zielen met 1 gedachte maken we rechtsomkeert en draaien we het onverharde karrenspoor op. Het is een redelijke piste met soms wat zand, veel gravel en af en toe kleine stukjes wasbord en met de zakkende zon in onze rug is het uitzicht op bergen voor ons bovendien erg mooi. "Daar zou het dan ergens moeten zijn", zeggen we hoopvol tegen elkaar. Ondertussen dagdromen we over een verlaten waterval met kraakhelder water, wie weet zelfs een klein poeltje en helemaal niemand in de buurt zodat we er in bikini naar hartenlust en ongestraft kunnen poedelen. Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn. Het vooruitzicht maakt ons ongeduldig en iedere hobbelige kilometer lijkt langer dan normaal. Niet wetende wat ons te wachten staat en hoe lang het nog duurt voordat we de afgebeelde plek bereiken hobbelen we gespannen verder totdat we na bijna een uurtje rijden het einde van weg bereiken. Voor ons ligt een grote verlaten dam in een verlaten opgedroogde kloof. Geen palmbomen en geen waterval zo lijkt het en we zijn er ook niet alleen, want met ons arriveren nog een man en vrouw. Een kleine teleurstelling maakt zich van ons meester totdat ons oog op een blauwe loopbrug valt die aan de andere kant van de dam een eindje de kloof in loopt. Verwachtingsvol beklimmen we de loopburg en de beloning is groot. Aan het einde doemt de aangegeven waterval op en worden al onze dagdromen werkelijkheid. Wanneer niet veel later ook het echtpaar weer weg gaat zijn we helemaal alleen op één van de mooiste plekjes in Iran. Ongestraft kan het hoofddoekje af en de bikini aan en totdat de we kippenvel krijgen zitten we in het kleine ondiepe poeltje onderaan de waterval. De nacht is voor de sterren. Mijlenver van de bewoonde wereld is er geen enkele vorm van kunstlicht en verlichten ontelbare sterren een onbewolkte hemel. Het wordt onze heerlijkste nacht tot nog toe; volledige privacy en geen lawaai van verkeer, mensen of dieren en ook de natuur draagt zijn steentje bij. De temperatuur zakt langzaam naar aangename waarden, de wind is zwak, zo zwak dat het tentdoek niet klappert, maar net voldoende om een klein briesje de tent binnen te laten komen en de zon, die precies aan de goede kant van de berg opkomt, jaagt ons niet voor dag en dauw uit ons bed. Wat wil een mens nog meer.

 

 

De mensen van Iran  

Op één van de langste reisdagen tot nu toe rijden we vanaf onze laatste woestijnnacht in één ruk door naar Mashad. De woestijn laten we daarbij definitief achter ons. Té weinig schaduw, té veel wind en té veel kleine zandstormpjes maken het vinden van een goed plek voor de nacht lastig en met Mashad, dat iedere minuut dichterbij komt, binnen bereik, besluiten we uiteindelijk door te rijden. Overnachten doen we in het grootste park van Iran, dat om de miljoenen bedevaartgangers te huisvesten die Iraans heiligste stad jaarlijks overspoelen, zelfs een officiële camping is. Aan het einde van de wekelijkse vrije dag is het park weer eens bomvol en we zijn dan ook blij met de hulp van de parkeerwachters die in het donker voor ons uitrijden om ons een goed plekje te wijzen. Ons installeren doen we natuurlijk weer onder het oog van een hele schare toeschouwers waarbij de eindeloze gastvrijheid van de Iraniërs ons opnieuw ten deel valt. Terwijl we, schuilend voor een flinke onweersbui, voor het eerst sinds tijden weer eens binnen zitten wordt er, nog geen vijf minuten nadat we zijn aangekomen, op onze deur klopt. Wanneer we open doen kijken we in de vriendelijke ogen van een jonge vrouw. In haar handen heeft ze een dienblad met een potje thee, twee kopjes, een suikerpotje en een schaaltje met koekjes. Overrompeld, maar dankbaar nemen we het aan. Ze moest eens weten hoe welkom haar kopje thee is na zo'n lange reisdag. En dan, nog voordat we het hebben opdronken, wordt er opnieuw op onze deur geklopt. Het is de jonge vrouw weer en liefdevol overhandigt ze ons een warme maaltijd bestaande uit een flink portie witte rijst, een schaaltje bonen in een lekker sausje en een stukje kip. Alle mooie gebouwen en watervallen ten spijt, Irans grootste schat zijn de mensen en hun eindeloze gastvrijheid. Twee nachten staan we in het park en naast de thee en de warme maaltijd, krijgen we de volgende ochtend nog een heerlijk Irans ontbijtje met vers brood, kersencompote en roomkaas, brengt een aardige man ons een bakje vers geplukte bessen, krijgt ik van een oudere vrouw een paar gebreide slofjes en komt de manager van het park nog even voorbij om ons te vertellen, dat we zo lang kunnen blijven als we willen en we hoeven er niet voor te betalen. 

  

Chador 

Als thuisstad van het graf van Imam Reza, één van 12 Imans en rechtstreeks afstammeliing van Mohammed, is Mashad de heiligste stad van Iran en de zwarte chador is weer alom aanwezig. In afwachting van ons Turkmeense visum zijn we voor onze laatste nacht in Mashad neergestreken bij een, onder reizigers bekend guesthouse vlakbij de ambassade. Het is er een gezellige boel en we ontmoeten er een heleboel andere reizigers. Verschillend als we zijn hebben we allemaal dezelfde agenda. Morgen voor dag en dauw naar de ambassade, maar vanavond eerst nog het Mausoleum, dat vooral 's avonds een belevenis moet zijn. Plannen om samen te gaan zijn snel gemaakt en samen een Duitse rugzak toerist, een Italiaanse fietser en twee meiden uit China en Japan gaan we op stap. We vormen een bont gezelschap. Drie westerse mannen met drie westerse vrouwen in chador, noodzakelijk om als toerist het heilige mausoleum te mogen betreden. Om eens te ervaren wat de vrouwen van Iran ervaren besluiten we de chador al bij het guesthouse om te doen. Het is een grote vormloze en zware lap stof die zo doet de eigenaar van het guesthouse ons voor, met één handige zwaai om het lichaam wordt geslingerd waarna je hem met één hand onder je hand op zijn plek houdt. Gedrieën zwieren we achter de mannen, zoals het hoort zie je een enkele Iraniër bijna hardop denken, maar wanneer ik, in één van de winkelruiten mijn spiegelbeeld zie, bekruipt me een ongemakkelijk gevoel. Meer nog dan het hoofddoekje doet, geeft de chador me een gevoel van gevangenschap. Het gevoel, dat ik me moet verbergen, maar waarvoor en voor wie? En dan ineens spreekt een man mij aan en vraagt of ik moslim ben? Ik kijk hem verrast aan en antwoord vol trots dat ik Christen ben. Hij trekt verrast zijn wenkbrauw op. Ik realiseer me, dat het kledingstuk meer is dan een lap stof om de vrouwelijke vormen te verbergen. Belangrijker dan "wie" je bent vertelt het "wat" je bent. Voor de conservatieve, eveneens in chador gehulde vrouwen, ben ik ineens geen verboden terrein meer en waar ze eerder pas contact durven te maken nadat hun mannen hun waren voorgegaan, wordt ik nu veelvuldig aangesproken en ook voor de vrouwen is "wat" ik ben belangrijk. Wanneer ik in de rij sta om gefouilleerd te worden, door natuurlijk een vrouwelijke medewerkster en heel discreet achter een groot gordijn, wordt mij nogmaals gevraagd of ik moslim ben. Een vraag die mij in "normale kleding" nog nooit is gesteld. Dan willen ze alleen maar weten waar ik vandaan kom en wat ik van Iran vindt. De dame die mij fouilleert kijkt bedenkelijk wanneer ik ontkennend antwoord en knikt vervolgens afkeurend naar mijn slippers. Blote voeten zijn duidelijk niet de dresscode, maar ze laat me wel door. Bij de twee andere dames is ze wat strenger. De kleine plukje haar die nog steeds zichtbaar zijn moeten eerst zorgvuldig worden verstopt voordat ze naar binnen mogen. 

 

 

Mausoleum Iman Reza  

Moslim of niet, een bezoekje aan het mausoleum maakt meer indruk, dan we hadden gedacht. Uitbundig verlicht is het een aaneenschakeling van met name pleinen en gebedsruimtes, vele malen groter en met meer pracht en praal dan het mausoleum in Qom. Mooie mozaïeken, gouden koepels en ornamenten, kristallen lampen, verfijnde muurschilderingen en oriëntaalse architectuur. Het is de overtreffende trap in iedere zin van het woord en dan niet te vergeten de honderdduizenden lampen in allerlei kleuren waarmee het mausoleum 's avonds wordt omgetoverd tot een lichtzee. Het is een wonderlijke wereld waar we onze ogen uitkijken. Jammer voor ons mogen we alleen de openbare "niet-moslim" gedeeltes bekijken. Chador of niet, de overige ruimtes blijven voor ons verboden terrein. Hier en daar mogen we alleen even vanaf de ingang naar binnen spieken. Het heilige der heilige, de ruimte met de kist van de imam, is helemaal taboe. Zelfs het plein, dat toegang geeft tot de ruimte waar de kist wordt bewaard is verboden terrein en onze verplichte "gids" ziet er plichtsgetrouw op toe, dat we niet stiekem van de route afwijken. Het is spijtig, want meer nog dan alle pracht en praal is het de bijna aan hysterie grenzende devotie waarmee sommige bedevaartgangers de kist aanraken, die we graag hadden willen zien. Een klein inkijkje krijgen we wanneer we goed om ons heen kijken. Tienduizenden mensen bevolken de pleinen en andere ruimtes onder wie vele Arabieren. De mensen wandelen, maken een praatje, zitten of liggen te bidden, luisteren gebiologeerd naar grote tv-schermen waarop toespraken van de huidige imams worden getoond of raken heel eerbiedig deuren of andere plaatsen in het complex aan. We voelen ons letterlijk en figuurlijk buitenstaanders. Terug bij de ingang zien we de mensen zelfs rugwaarts, met het gezicht richting het graf van imam Reza, het mausoleum verlaten. Het valt me op wanneer ik, opgelucht dat ik van het verstikkende ding verlost ben, mijn chador af doe en een man ineens heel verschrikt naar mijn "blote hoofd" zie kijken. Oeps, helemaal vergeten eerst mijn hoofddoekje weer om te doen. En dat terwijl ik ook nog met mijn rug naar de imam toe sta. De afkeur is op zijn gezicht af te lezen. 

  

Afscheid van Iran 

Na nog twee nachten, waarvan we de laatste voor de poort van de grens vertoeven, verlaten we Iran. Het was een overweldigend, soms vermoeiende, maar prachtige tijd, maar het was genoeg. We kijken uit naar Turkmenistan, één van 's wereld meest gesloten landen waar persoonlijke vrijheden niet vanzelfsprekend zijn. Het staat op dat gebied zelfs hoger op een dubieuze ranglijst dan Iran.   

 

 

 

Iran 

Iran is het land van tegenstrijdigheden. Het land dat in het westen bekend staat als het land dat Syrië steunt in een oneerlijke oorlog, dat altijd maar met de VS overhoop ligt, waar alcohol verboden is, waar facebook en andere "verdorven" websites niet geopend kunnen worden, waar vrouwen nog altijd gearresteerd kunnen worden voor het niet dragen van de verplicht hoofddoek en waar meisjes al vanaf hun dertiende uitgehuwelijkt kunnen worden. Maar voor diegenen die er daadwerkelijk geweest zijn is het het land van de gezellige parken, de mooie bezienswaardigheden, van lekker eten, van de goedkope brandstof maar bovenal het land van de onvoorstelbaar gastvrije mensen. Bijna 4 weken zijn we in Iran geweest en er ging geen dag voorbij zonder uitnodigingen of cadeaus. Volslagen vreemden die ons na slechts een korte kennismaking zomaar een cadeau geven of ons uitnodigen om bij hun thuis te eten en te slapen, vaak zo lang we maar wilden en bereid waren te delen van hun rijkdom maar vaak ook van hun schamele bezittingen. Het is een wonderlijk mooie kant van een omstreden land, die we in het westen niet kennen. Het is het verhaal van de mensen achter de grote heersers. Van een onderdrukt volk dat aandacht voor elkaar en voor de ander als een groot goed heeft verheven. Een kant die iedere dag van ons verblijf tot een onvergetelijk avontuur heeft gemaakt.

 

Wist je dat?
- Je op veel deuren in de oude authentieke dorpjes nog twee deurkloppers vindt? Eentje om mannelijk bezoek aan te kondigen en eentje voor vrouwelijk bezoek.

- De Iraniërs zoals ze zelf zeggen liever hun ziel dan hun lichaam redden en dus wel de hoofddoekjesplicht streng wordt gehandhaafd, maar rijden zonder helm geen probleem is? 

- Sommige soorten brood op een bed met steentjes worden gebakken en je zelf de steentjes er af moet halen als de bakker ze uit de over schept?

- Er dagen waren dat er meer foto's van ons werden gemaakt, dan wij van de Iraniërs maakten?

- Er bij het begin van veel snelwegen autowrakken op een verhoging staan als waarschuwing voor roekeloos rijgedrag? 

- De mannen in Iran hun schoenen zo vaak per dag aan en uit moeten doen, dat ze er uit luiheid vaak instappers van maken?