Select another language

Georgië 2014

25 april 2014 - 1 mei 2014

 

Route: Vale (grens met Turkije) - Vardzia - Tsalka - Tbilisi - Kazbegi - Gori - Tbilisi - Sadakhlo (grens met Armenië)

 

Naar Georgië

De wegen in Turkije waren boven verwachting goed, maar het allerlaatste stukje naar de Georgische grens is er nog eentje van de oude stempel. De weg, die over een hoge pas voert is een hobbelige opgelapte weg vol met verraderlijke diepe gaten zit. Hmm, als dit een voorbode is voor Georgië? De grensovergang gaat in ieder geval voorspoedig. Er zijn maar weinig auto's bij de grens en de formaliteiten zijn zo gepiept. Een douanier wil nog wel even de auto controleren, maar na een korte blik achterin is hij tevreden en mogen we het land in. We zijn benieuwd. De weg belooft in ieder geval verbetering want op een enkel gaatje na is het een goede asfaltweg. 

 

Een andere wereld

Qua straatbeeld is het verschil met Turkije groot. Het eerste aanblik is grijs en kleurloos. De huizen en daken zijn opgetrokken uit grijze steen vaak meestal voorzien van sierlijke metalen hekwerken en her en der staan kapotte verroeste voertuigen gewoon als vuil langs de weg en niemand die zich er aan stoort. Het land een stuk armer dan Turkije. Nieuwbouw zien we nagenoeg niet en vooral de flatgebouwen zien er grauw en verloederd uit. Afgebladderde muren, kapotte ramen, verrotte deuren en kozijnen en afgebrokkelde balkonnetjes met verroeste hekwerken; slechts aan het wasgoed op de lijnen is zichtbaar dat de huizen nog bewoond worden. Het land hoorde ooit bij het grote USSR en dat proef je ook. Het heeft iets "oostblok-achtigs" en de Russische invloed van weleer is nog steeds zichtbaar. Hoewel het land zijn eigen voor ons onleesbare schrift heeft komen we ook het Russisch nog regelmatig op de borden tegen en in het straatbeeld zien we nog steeds veel oude Russische voertuigen. Een overblijfsel uit de oude USSR-tijd zijn ook de talloze tot ruïnes vervallen industriële complexen die we door het hele land heen zien. Na het uiteen vallen van de USSR verdween van veel sectoren de productie en zijn de enorme fabriekscomplexen vervallen tot troosteloze ruïnes; verroest, ingestort, soms overwoekerd en gestript van alle bruikbare materialen. Zelfs praktische voorzieningen als treinstations staan er nu leeg en verlaten bij. We zien mooie stations waarvan alleen nog de buitenmuren staan en langs het spoor zijn de masten neergehaald en ontdaan van de bruikbare kabels. Zelfs de treinstellen hebben andere bestemmingen gekregen. We zien treinstellen gebruikt als huis, als schuur, als winkel en zelfs als brug. Het aanblik van zoveel verloren gegaan kapitaal heeft iets triests. Het land heeft duidelijk een zware tijd achter de rug. Toch is het niet alleen maar treurigheid dat het land uitstraalt. De sfeer in het land is optimistisch, de mensen zijn vriendelijk en de natuur is mooi en weldadig groen. En dan is er natuurlijk nog de prijs van de diesel, een voor ons als reizigers toch wel hele positieve verandering, want die is ten opzichte van Turkije bijna gehalveerd.  

Een ander groot verschil met Turkije is de kleding van de mensen en dan vooral die van de vrouwen op straat. Direct na het passeren van de grens zijn de hoofddoekjes verdwenen en gaan de vrouwen niet meer bedekt gekleed. Vooral vrouwen dragen weer korte rokjes met daarop een strak, soms iets te strak, niets verhullend shirt.

 

 

Vardzia

Georgië is niet zo heel erg groot en dat is prettig want de reisafstanden zijn een stuk korter. Vardzia, onze eerst stop, is dan ook maar een uurtje rijden vanaf de grens. De weg er naar toe is een kronkelende bergweggetje dat eerst door een groen bergachtig landschap en later een door een mooie kloof loopt. De stip op de kaart doet meer vermoeden dan het in werkelijkheid is, want het kleine dorpje bestaat slechts uit een paar huizen en een indrukwekkende bezienswaardigheid. Net als in Cappadocië zijn ook hier grotwoningen en al vanaf de weg is de oude stad zichtbaar. Als een natuurlijk flatgebouw uitgehouwen in de rotsen bevindt zich langs een steile rotswand een hele stad. In de stad zijn duidelijk sporen van bewoning zichtbaar. We zien woonruimten met praktische nissen in de muren en een slim systeem van geultjes om water op te vangen en te verdelen. Een wonderlijke plek om te wonen en dan te bedenken, dat de stad zelfs vandaag de dag nog niet helemaal verlaten is. Gordijntjes en een paar planten verraden een bewoner. Het is de monnik die het kerkje van de stad bestiert en iedere ochtend vroeg de klokken luidt. Speciaal voor ons doet de deur nog even open, zodat we hem kunnen bekijken. Binnen moeten onze ogen heel even wennen aan de duisternis van het raamloze kerkje voordat we de omgeving goed kunnen zien. Tot onze verbazing is het binnen behoorlijk groot en in tegenstelling tot de lege grotwoningen, is het volledig ingericht. Er hangen lampen, er staat een altaar, langs de wanden zijn typische katholieke afbeeldingen te vinden en er branden zelfs een paar kaarsjes. Ondertussen kijkt de norse monnik er streng op toe, dat we geen stap verkeerd zetten of een foto maken, want ook dat is verboden. Echt gezellig is het er niet. 

 

Gezellig voorproefje

Kamperen in Georgië is doodeenvoudig; je gaan gewoon ergens op een mooie plek openbare plek staan en voila. In Vardzia is dat voor ons op een veldje langs een snelstromende bergrivier onderaan de grotstad. Het uitzicht naar boven is prachtig en we zijn er bovendien in goed gezelschap. Wanneer we vrijdag aan het einde van de middag de "natuurcamping" oprijden valt ons oog op een andere Toyota Landcruiser. Aan de uitrusting te zien moeten het ook overlanders zijn. "Misschien wel de Zwitsers met wie we door China zullen reizen", denken we allebei. Het zou kunnen. Volgens hun email zouden ze zich nu ergens in de regio moeten ophouden en te oordelen aan de witte nummerplaat zouden het Zwitsers kunnen zijn. Zo gauw we ons geïnstalleerd hebben lopen we nieuwsgierig als we zijn een stukje hun kant op, maar dan ineens stormen er 4 straathonden wild blaffend op ons af. Oké, morgen dan maar. Behoedzaam maken we rechtsomkeert en langzaam lopen we terug. De honden blijven gelukkig op afstand. De volgende ochtend wordt ons vermoeden bevestigd wanneer er ineens 2 mensen bij de auto staan. Ook zij konden hun nieuwsgierigheid niet langer bedwingen en inderdaad het zijn Robi en Heidi, één van de stellen uit onze "China-groep". Wat een toeval. We maken uitgebreid kennis en gedurende het weekend hebben we veel contact. Als dit een voorbode is, dan wordt het in China erg gezellig. Pas na een lang weekend samen nemen we afscheid met de woorden "tot in Mongolië". Wat een bizarre afspraak.

 

 

Een stad met karakter

Terwijl Heidi en Robi verder het binnenland intrekken rijden wij door naar de hoofdstad Tbilisi. Het is voor ons de verrassing van Georgië. De stad is weliswaar groot, maar het oude gedeelte heeft een gezellige kneuterigheid waar we verliefd op raken. Het is een wirwar van kleine straatjes, verscholen boomrijke pleinen, bijzondere monumenten, tal van oude kerken en heel veel gezellige barretjes en restaurantjes. Het is een stad met karakter en er hangt een prettige ongedwongen sfeer. Het meest bijzonder vinden we de grote 19e eeuwse huizen in Russische stijl. Slechts een enkel huis is prachtig gerestaureerd, maar de meeste huizen zijn ernstig vervallen. De sierlijke hekwerken boven de portiekjes en langs de oude balkonnetjes zijn verroest, het verf is afgebladderd en ramen en deuren zijn verzakt. Toch hebben de grote huizen nog iets magisch. Te oordelen aan de details van de versieringen en de ornamenten moeten het ooit prachtige statige huizen zijn geweest. De ene straat nog mooier dan de andere. In tegenstelling tot de grauwe vervallen flats op het platteland zorgen de oude huizen hier niet voor een troosteloze sfeer. In tegendeel zelfs, als een soort echtheidskeurmerk sieren ze straten en vormen ze het karakter van de stad. Het is er heerlijk slenteren en een paar dagen genieten we van het stadse leven. Voor ons is het luxe alom; we laten ons heerlijk bedienen en ontbijt, lunch en diner nuttigen we in één van de vele restaurants. 

 

Georgian Military Highway

Moe van het slenteren en vol van het te vele eten verlaten we na een paar dagen de stad en trekken we naar het Noorden. Deze keer is niet een bepaalde plek of een bepaalde bezienswaardigheid ons doel, maar gaat het om de weg zelf. De Georgian Military Highway, de oude passage door de Kaukasus die Rusland en Georgië verbindt is een weg met geschiedenis. Aangelegd in de 19e eeuw tijdens de Russische bezetting van de Kaukasus heeft de weg altijd een belangrijke rol in de geschiedenis van beide landen gespeeld en ook vandaag de dag is het nog een veel gebruikte passage en vinden nu vooral goederen via deze weg hun bestemming. Onderweg zien we vele Russische vrachtwagens voor wie de passage nog steeds een belangrijke verbinding is. Voor ons is het gewoon een route door opnieuw een bijzonder stukje natuur. Vanuit Tbilisi rijden we hoger en hoger en verandert de wereld geleidelijk van een groen heuvelachtig landschap naar het kale nog deels besneeuwd berglandschap van de hoge Kaukasus, waarbij we voor de zoveelste keer deze reis boven de boomgrens komen. Via een hele serie haarspeldbochten kronkelt de highway, die in werkelijkheid slechts een redelijke provinciale weg met wat opgelapt asfalt is, langzaam omhoog naar een hoge nog besneeuwde pas op 2400 meter om daarna iets af te dalen naar Kazbegi, een dorpje zo'n 30 kilometer voor de Russische grens en voor ons het eindbestemming op deze legendarische route. De uitzichten op de hoge bergtoppen die de vallei omsluiten zijn om stil van te worden en in het dorpje heerst een typische rust zoals we die wel vaker zien in afgelegen bergdorpjes. In het zonnetje is het, ondanks de hoogte behaaglijk warm, en op het terras van het skihut-achtige barretje krijgen we een beetje het wintersportgevoel. De volgende dag rijden we de Georgian Military Highway in omgekeerde volgorde weer terug. 

 

 

Het plein van Gori

Op weg terug naar Tbilisi maken we een klein ommetje via Gori; een provinciestadje op de grens met Zuid-Ossetië, dat voor ons als Nederlanders een ietwat beladen plek is. Het was hier, in 2008, tijdens een korte maar hevige oorlog met Rusland waarin het Zuid-Ossetië inlijfde, dat Stan Storimans, een bekende Nederlandse cameraman om het leven kwam. Nu, nog maar 6 jaar later is daar voor ons als bezoekers niets meer van te merken. De winkelende mensen doen op hun gemak de boodschappen, bestuurders vinden hun weg in het ietwat chaotische verkeer en een enkele toerist loopt wat plaatjes te schieten. Alleen de kogelgaten in de gebouwen rondom het grote plein in het centrum van de stad, dat we ons nog herinneren van de televisiebeelden getuigen nog van de hevige strijd die geleverd is. Toch voelt het een beetje raar om als Nederlanders nu in alle vrede over datzelfde plein te rijden en ondanks de rust die het stadje uitstraalt besluiten we er niet te blijven slapen. Gelukkig zijn de afstanden maar kort en na ons bezoek aan het Stalin museum rijden we terug naar Tbilisi voor onze laatste nacht in Georgië.

 

Stalin

De trekpleister van Gori is het grote museum dat gewijd is aan Stalin, die als zoon uit een eenvoudig arbeidersgezin geboren en getogen is in Gori. Vol trots op haar beroemdste inwoner heeft Gori ter nagedachtenis een imposant museum gebouwd op de plek van zijn ouderlijk huis dat nog haast het museum staat. Het mooie gebouw, dat van paleisachtige proporties en allure is, is in z'n geheel gewijd aan één van 's werelds wreedste leiders ooit. Tijdens ons bezoek worden we begeleid door een Engelssprekende gids en dat is maar goed ook want alle informatiekaartjes zijn in het Georgisch of in het Russisch. In grote balzaalachtige zalen vol foto's en documenten leren we over zijn afkomst, zijn jeugd, zijn familie en zijn carriere. Trots wijst de gids ons op de foto's met diverse wereldleiders. In een andere ruimte zien we vooral veel voorwerpen. Veel privë-bezittingen, grote portretten, zijn kantoormeubilair, maar ook etalages vol met kostbare geschenken afkomstig van staatshoofden van over de hele wereld. Des te langer de rondleiding duurt des te meer bekruipt ons een onbehaaglijk gevoel. Van de man, van wie gezegd wordt, dat hij meer doden op zijn naam heeft dan Hitler, wordt alleen maar de loftrompet afgestoken. De gids proeft onze weerstand en sust de situatie door ons te informeren, dat we dadelijk nog een ander deel van het museum zullen bezoeken, dat meer aandacht besteedt aan de negatieve kant. We zijn benieuwd. Nadat we de rondleiding door de grote zalen hebben afgerond neemt ze ons mee naar een kelderachtige ruimte onder het gebouw bestaande uit 2 kleine ruimten. Waren de zalen boven mooi aangekleed vol met antiek, mooie stoffen, prachtige houten vloeren en indrukwekkende kroonluchters, hier in de kelder heeft men slechts een klein gordijntje opgehangen in een verder kale betonnen ruimte. Tentoongesteld worden slechts wat foto's en een bureau met spullen die nooit door de man zijn gebruikt en er slechts voor wat opvulling staan. Omdat er van de vele slachtoffers geen enkele herinnering bewaard is gebleven zo excuseert ze zich heeft het museum zelf maar wat briefjes geschreven en die met speldjes aan het doorzichtige gordijntje gehangen en dat was het. Meer wil ze over de negatieve kant niet kwijt en neemt ons snel mee naar buiten waar we nog het treinstel bezichtigen waarmee Stalin ooit reisde en waarin hij prominente gasten ontving in de luxe ontvangstruimte opgetrokken uit een mahoniehouten interieur. Het rijtuig had zelfs airconditioning. En dan zit de rondleiding er op. Het positieve beeld dat het museum je haast ongemerkt opdringt is een wel heel vertekend beeld van een veel gruwelijke werkelijkheid. 

 

 

Schijnwerkelijkheid

Wat ons vooral bij blijft is de buitensporige weelde waarin Stalin heeft geleefd terwijl het volk van de honger en ellende om kwam. Ook opvallend zijn de enorme aantallen kostbare geschenken van staatshoofden uit de hele wereld waaronder vele uit West-Europa en de Arabische wereld. Hoe is het mogelijk; veel gevers moeten hebben geweten van zijn misdaden en hebben ze zelfs openlijk veroordeeld of was dat allemaal propaganda en paaide men hem achter de schermen? Het verhaal van onze Syrische vriend in Mardin schiet in onze gedachten. De daden van Assad worden door veel wereldleiders veroordeeld, maar volgens onze vriend staan ze achter de schermen toch allemaal achter hem. Iedereen om zijn eigen redenen. Zou het waar zijn? Het beeld, dat zich aan ons opdringt na ons bezoek aan het museum, maakt het scenario heel plausibel. Schijnbaar werd ook Stalin ondanks zijn gruweldaden bedolven onder dure geschenken, ook van leiders en staatshoofden van landen die hem veroordeelden. Waarom zou de wereld er anno 2014 anders uit zien? Het was een fascinerend museumbezoek.

 

Kamperen verboden

Onze laatste avond in Georgië trakteren we onszelf nog een keertje op een traditioneel Georgische maaltijd in ons inmiddels favoriete restaurantje in Tbilisi. Overnachten doen we voor de laatste keer op de enorme parkeerplaats bij het stadhuis, waar het, zo komt een vriendelijke agent ons de volgende dag even melden, verboden is te kamperen. "Oh, echt?", dat wisten we niet. En dan hebben we geen woord gelogen. We houden ons van de domme en dat lukt aardig goed aangezien de man geen Engels spreekt en wij geen Georgisch. Pas na tussenkomst van een Engelssprekende voorbijgangster vertelt hij ons, dat hij ons er al een paar dagen heeft zien staan en dat dat niet de bedoeling is. Hmm, ze hebben ons duidelijk in de gaten gehouden. We spelen mooi weer. Reppen met geen woord over de afgelopen dagen en vertellen de man dat we vandaag naar Armenië gaan. We staan alleen nog maar even te wachten totdat het gemeentehuis opengaat. Dat we daar gebruik maken van de schone toiletten en het gratis Wi-Fi laten wijselijk achterwege. De man is tevreden. Vriendelijk wenst hij ons een goede reis en gaat er vandoor. Niet veel later, nadat we het gemeentehuis nog even hebben bezocht voor de voor de agent verzwegen redenen, verlaten we definitief de stad en rijden we richting Armenië. 

 

 

Terugblik

Hoewel we maar een klein deel van het land hebben gezien heeft het land ons verrast in positieve zin. Georgië is een makkelijk en goedkoop land om in te reizen met een prachtige natuur, leuke bezienswaardigheden, volop ruimte om te wildkamperen en ook hier weer een heleboel vriendelijke gastvrije mensen al zijn ze wel iets terughoudender in het zoeken van contact dan de Turken. Voor ons heel prettig, want we hadden er ook iets meer privacy en dat was een welkome verandering na Turkije waar iedereen voortdurend beslag op ons probeerde te leggen. Typerend voor de Georgische gastvrijheid is misschien wel het facebook berichtje, dat we ontvangen van iemand die onze auto op de parkeerplaats in Tbilisi had zien staan en die ons via internet een kort berichtje stuurt met de vraag of alles naar wens en is en of hij ons ergens mee moet helpen. Vriendelijk, gastvrij, behulpzaam maar niet opdringerig is onze ervaring met de Georgiërs.

 

Wist je dat?
- Je in Georgië brood bij een loket aan de muur kunt kopen?

- Er in Georgië veel oude Nederlandse bestelbusjes rijden met nog de originele Nederlandse belettering?